Η παχυσαρκία έχει αναδειχθεί σε ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα, και ο όρος ‘επιδημία’ χρησιμοποιείται συχνά προκειμένου να περιγράψει τη δραματική αύξηση της συχνότητάς της.
Στην Ελλάδα, το ποσοστό υπερβαρότητας και παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία υπερβαίνει το 30%. Δεδομένου ότι στη χώρα μας έχουμε περίπου 100.000 γεννήσεις ετησίως, σε 18 χρόνια, από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωση, θα έχουμε 1.800.000 παιδιά και εφήβους. Με βάση αυτά τα δεδομένα, αυτή τη χρονική στιγμή, 600.000 παιδιά και έφηβοι είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Η παχυσαρκία κατά την παιδική και εφηβική ηλικία οδηγεί σε παχυσαρκία κατά την ενήλικη ζωή. Οι επιπλοκές της παχυσαρκίας περιλαμβάνουν καρδιαγγειακά προβλήματα, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία, διαταραχές του ενδοθηλίου, ινσουλινοαντοχή και διαβήτη τύπου 2. Για τους λόγους αυτούς, η παχυσαρκία θεωρείται μια από τις πιο σοβαρές απειλές της δημόσιας υγείας, τόσο στη χώρα μας όσο και στον υπόλοιπο κόσμο. H νοσηρότητα και θνησιμότητα που συνοδεύουν την παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή συσχετίζονται στενά με το δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) στην παιδική και εφηβική ηλικία, καθώς και με το ΔΜΣ στην ενήλικη ζωή.
Προοπτικές μελέτες επιβεβαίωσαν τη σημαντική αύξηση της θνησιμότητας με την προοδευτική αύξηση του ΔΜΣ, και έδειξαν ότι ακόμη και μια ήπια αύξηση του ΔΜΣ στην ενήλικη ζωή οδηγεί σε ελάττωση του προσδόκιμου επιβίωσης. Επίσης, ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου στην ενήλικη ζωή αυξάνει γραμμικά με την αύξηση του ΔΜΣ στην παιδική και εφηβική ηλικία, ακόμη και όταν ο ΔΜΣ είναι φυσιολογικός στην ενήλικη ζωή, και είναι μεγαλύτερος σε άνδρες απ’ ό,τι σε γυναίκες (10). Τέλος, ο ΔΜΣ κατά την παιδική ηλικία συσχετίζεται πολύ στενά με την πρώιμη θνησιμότητα στην ενήλικη ζωή. Οι μελέτες αυτές καταδεικνύουν τη σοβαρή επίπτωση που έχει η παχυσαρκία στην υγεία, και υπογραμμίζουν την ιδιαίτερη σημασία της πρόληψης της παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.
Εκτός από την αυξημένη νοσηρότητα και θνησιμότητα, η παχυσαρκία ευθύνεται και για ένα σημαντικά υψηλό ποσοστό των δαπανών της δημόσιας υγείας. Ενδεικτικά, αξίζει να αναφερθεί ότι το κόστος νοσηλείας λόγω επιπλοκών της παχυσαρκίας στις ΗΠΑ αυξήθηκε από 80 δισεκατομμύρια USD το χρόνο το 2000 σε 150 δισεκατομμύρια USD το χρόνο το 2010 , ενώ το αντίστοιχο κόστος στο Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να ανέλθει σε 20 δισεκατομμύρια GBP μέχρι το 2030 . Αν λάβουμε υπόψη τη διαφορά στον πληθυσμό μεταξύ της Ελλάδας και των ΗΠΑ, και με δεδομένο ότι έχουμε αντίστοιχα ποσοστά παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους, και αν όλες οι άλλες παράμετροι παραμένουν ίδιες, εκτιμάται ότι το αντίστοιχο κόστος για τη χώρα μας κυμαίνεται από 2,6 έως 5 δισεκατομμύρια EUR το χρόνο. Για το λόγο αυτό, είναι απόλυτα απαραίτητο να δοθεί έμφαση τόσο στην πρόληψη όσο και στην αντιμετώπιση της υπερβαρότητας και παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να βοηθήσουμε αποτελεσματικά στη βελτίωση της υγείας των πολιτών της χώρας μας κατά την ενήλικη ζωή, καθώς και στην ελάττωση του κόστους νοσηλείας τους λόγω των επιπλοκών της παχυσαρκίας.
Η Α ́ Παιδιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού́ και Καποδιστριακού́ Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), στο πλαίσιο του επιστημονικού́ της έργου, έχει αναλάβει δράση για την καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας στη χώρα μας. Πρόκειται για το Έργο με τίτλο “Ανάπτυξη Εθνικού Συστήματος Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Υπερβαρότητας και Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία” (MIS 370545) και σύνθημα ”Χάνω Βάρος – Κερδίζω Ζωή” που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και από Εθνικούς Πόρους (ΕΣΠΑ 2007-2013). Φορέας Πρότασης είναι το Υπουργείο Υγείας, Φορέας Διαχείρισης είναι ο Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και Φορέας Λειτουργίας το Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Διαβήτη της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Γενικό Νοσοκομείο Παίδων “Η Αγία Σοφία”.
Επιστημονική Υπεύθυνη του έργου είναι η κ. Ευαγγελία Χαρμανδάρη, Καθηγήτρια Παιδιατρικής και Εφηβικής Ενδοκρινολογίας (Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ). Μέλη της Επιστημονικής Ομάδας είναι ο κ. Γεώργιος Π. Χρούσος, Καθηγητής Παιδιατρικής (Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ), ο κ. Ιωάννης Μανιός, Αναπληρωτής Καθηγητής Διατροφής και Διαιτολογίας (Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο), ο κ. Χρήστος Λιονής, Καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης) και ο κ. Ανδρέας Μαργιωρής, Καθηγητής Εργαστηριακής Ενδοκρινολογίας (Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης).
Το Έργο στοχεύει στην ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης παρέμβασης για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, λαμβάνοντας υπ΄ όψη τόσο τις δομές του υπάρχοντος δημοσίου συστήματος υγείας όσο και όλους τους εμπλεκόμενους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Πιο συγκεκριμένα, οι στόχοι του Έργου είναι: 1) να καταγράψει τα ανθρωπομετρικά δεδομένα σε παιδιά και εφήβους που προσέρχονται σε Παιδιάτρους ή Γενικούς Ιατρούς, 2) να καθοδηγήσει με σαφήνεια τους Παιδιάτρους, Γενικούς Ιατρούς και άλλους επιστήμονες υγείας σχετικά με το πώς θα διακινήσουν ένα υπέρβαρο ή παχύσαρκο παιδί, 3) να συντονίσει τους φορείς που εμπλέκονται στην υγεία του παιδιού σχετικά με την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και 4) να ενημερώσει επιστήμονες υγείας και γονείς, καθώς και όλους τους αρμόδιους φορείς σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.
Το έργο έχει τρεις βασικούς πυλώνες. Ο κύριος πυλώνας, που αποτελεί και τον πυρήνα του έργου, είναι η ηλεκτρονική διαδικτυακή εφαρμογή που θα εφαρμοσθεί πανελλαδικά και που στοχεύει στην ηλεκτρονική καταγραφή όλων των παιδιών και εφήβων αλλά και στην καθοδήγηση των Παιδιάτρων και Γενικών Ιατρών σχετικά με την αντιμετώπισή τους. Η ανάπτυξη της ηλεκτρονικής εφαρμογής θα πραγματοποιηθεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα, και διαφοροποιεί το συγκεκριμένο Έργο από όλα τα άλλα έργα που έχουν υλοποιηθεί με αντικείμενο την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Πιο συγκεκριμένα, με τη χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, προχωρήσαμε στην Ανάπτυξη Ηλεκτρονικής Καρτέλας Ασθενούς (HKA) καθώς και στην Ανάπτυξη Θεραπευτικού Αλγορίθμου. Θα διασφαλίσουμε ασφαλή διαδικτυακή σύνδεση και κρυπτογράφηση των δεδομένων, πρόσβαση από τους Παιδιάτρους και Γενικούς Ιατρούς σε όλη τη χώρα, και αποθήκευση των δεδομένων σε κεντρικό υπολογιστή, που θα φιλοξενηθεί από την Ιατρική Εταιρεία Αθηνών.
Οι δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης περιλαμβάνουν την εκπαίδευση των Παιδιάτρων και Γενικών Ιατρών σχετικά με τη χρήση της ηλεκτρονικής καρτέλας ασθενούς, την εισαγωγή δεδομένων στην ηλεκτρονική καρτέλα, τη χρήση και κατανόηση του θεραπευτικού αλγορίθμου, την ενημέρωση ιατρών και κοινού σχετικά με το Έργο ΕΣΠΑ, και την προβολή και προώθηση του Κέντρου Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Υπερβαρότητας και Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία για την ανάπτυξη στρατηγικής σχετικά με την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας στην Ελλάδα.
Τέλος, η μελέτη αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας των προτεινόμενων παρεμβάσεων πραγματοποιείται μέσω του Ιατρείου Αντιμετώπισης Αυξημένου Βάρους Σώματος, που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του Έργου, και το οποίο λειτουργεί καθημερινά στο Τμήμα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Διαβήτη της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Νοσοκομείο Παίδων “Η Αγία Σοφία”. Το Ιατρείο είναι στελεχωμένο με Ιατρικό προσωπικό, Διατροφολόγο, Καθηγητή Φυσικής Αγωγής και Παιδοψυχολόγο.
Όπως η επικεφαλής του προγράμματος καθηγήτρια κα. Χαρμανδάρη επισημαίνει « το Έργο αυτό μπορεί πραγματικά να δώσει λύσεις οριστικές και αποτελεσματικές στο πρόβλημα της παχυσαρκίας στη χώρα μας, και να σας προσκαλέσω να στηρίξετε την προσπάθειά μας με την παραπομπή παιδιών και εφήβων στο Ιατρείο Αντιμετώπισης Αυξημένου Βάρους Σώματος»
Για παραπομπή παιδιών και εφήβων και καθορισμό ραντεβού, παρακαλούμε όπως απευθυνθείτε στο τηλέφωνο 213 2013 666 ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση [email protected]. Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλούμε απευθυνθείτε στην ιστοσελίδα www.childhood-obesity.gr.
Επιστημονική Ομάδα neadiatrofis.gr
