Οι καύσεις που κάνει κάθε άνθρωπος δεν είναι τίποτα άλλο από τις αντιδράσεις που γίνονται μέσα στο σώμα του για παραγωγή ενέργειας. Αυτές εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες και ένας από τους πιο σημαντικούς είναι ο βασικός μεταβολισμός κάθε ανθρώπου.
Ο βασικός μεταβολισμός ή όπως λέμε ο βασικός μεταβολικός ρυθμός (BMR) είναι η ελάχιστη ενέργεια που απαιτείται για τη διατήρηση των ζωτικών λειτουργιών του οργανισμού μας, σε κατάσταση ηρεμίας. Ουσιαστικά, ο BMR αντιστοιχεί στην ενέργεια που απαιτείται για τη διατήρηση της λειτουργίας της αναπνοής, της κυκλοφορίας του αίματος, της θερμοκρασίας του σώματος, της λειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος και της σύνθεσης οργανικών μορίων.
Ο BMR επηρεάζεται από ένα πλήθος παραγόντων που παρουσιάζονται παρακάτω:
• Σωματικό μέγεθος. Τα άτομα που έχουν μεγαλύτερο μέγεθος σώματος έχουν και μεγαλύτερο BMR.
• Σύσταση σώματος. Τα άτομα με μεγαλύτερη άλιπη μάζα σώματος έχουν και μεγαλύτερο BMR, καθώς η άλιπη μάζα σώματος, δηλαδή οι μύες και τα οργανικά συστήματα, είναι περισσότερο μεταβολικά ενεργή.
• Ηλικία. Η αύξηση της ηλικίας φαίνεται να συνοδεύεται και από μια αντίστοιχη μείωση του BMR, με κάθε δεκαετία να αντιστοιχεί σε μια μείωση του BMR της τάξης του 2-3%.
• Φύλο. Οι άνδρες τείνουν να έχουν μεγαλύτερο μέγεθος σώματος αλλά και μεγαλύτερη άλιπη μάζα σώματος και άρα μεγαλύτερο BMR σε σχέση με τις γυναίκες. Μάλιστα, φαίνεται ότι οι άντρες σε όλες τις ηλικίες φαίνεται να έχουν 5-10% υψηλότερο BMR σε σχέση με τις γυναίκες.
• Διατροφική κατάσταση. Ο υποσιτισμός φαίνεται να προκαλεί μια μείωση του BMR με σκοπό πιθανά να τον βοηθήσει να επιβιώσει υπό συνθήκες στέρησης.
• Φυσιολογικές καταστάσεις. Φαίνεται ότι η εγκυμοσύνη και ο θηλασμός αυξάνουν τον BMR, καθώς είναι αναβολικές διαδικασίες.
• Ψυχολογικοί παράγοντες. Το στρες και οι έντονες συγκινήσεις αυξάνουν τον BMR.
• Ασθένεια ή τραύμα. Στις παρούσες καταστάσεις ο BMR αυξάνεται με σκοπό να αντιμετωπιστεί η μόλυνση ή βλάβη και να επανέλθει ο οργανισμός στην προ ασθενείας κατάσταση.
• Διαταραχές ορμονών. Ο υπερθυρεοειδισμός αυξάνει τον BMR, ενώ αντίθετα ο υποθυρεοειδισμός τον μειώνει.
• Φαρμακευτική θεραπεία. Διάφορα σκευάσματα μπορούν να αυξάνουν ή να μειώνουν τον BMR.
Αντιλαμβάνεται κανείς λοιπόν εύκολα γιατί όσο μεγαλώνουμε μειώνονται οι καύσεις μας. Γιατί οι άνδρες που έχουν καλύτερο μεταβολισμό χάνουν πιο εύκολα βάρος κ.λ.π.. Όλα είναι θέμα … μεταβολισμού.
Από το Χάρη Γεωργακάκη
Κλινικό Διαιτολόγο – Διατροφολόγο, MSc
Διευθυντή επιστημονικής Ομάδα και διατροφικού portal Νέα Διατροφής
