Ο ύπνος αποτελεί ένα κομμάτι της καθημερινότητας των παιδιών που συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη και την υγεία τους, επηρεάζοντας την ωρίμανση του εγκεφάλου, τη σωματική ανάπτυξη, τη μνήμη, τη μάθηση και άλλες νευρολογικές λειτουργίες και συμπεριφορές.
Από την άλλη, όλο και περισσότερες μελέτες τα τελευταία χρόνια επικεντρώνονται στη σχέση του ύπνου με το σωματικό βάρος των παιδιών, δείχνοντας πως η έλλειψη ύπνου σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης υπέρβαρου και παχυσαρκίας.
Τι εννοούμε όμως λέγοντας «έλλειψη ύπνου»;
Γενικά, ο όρος αναφέρεται σε διάρκεια ύπνου η οποία είναι συστηματικά χαμηλότερη από αυτή που προτείνεται από τις συστάσεις.
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς, η διάρκεια ύπνου που χαρακτηρίζεται ως επαρκής είναι:
• 12-14 ώρες/ 24ωρο για παιδιά 1 έως 3 ετών
• 11-13 ώρες/ 24ωρο για παιδιά 3 έως 5 ετών
• 10-11 ώρες/ 24ωρο για παιδιά 5 έως 12 ετών
Συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας έδειξε ότι τα παιδιά που κοιμούνται λιγότερο από όσο προτείνουν οι συστάσεις έχουν αυξημένο κίνδυνο κατά 58% να είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα σε σχέση με εκείνα που κοιμούνται επαρκώς. Παράλληλα, όσο μικρότερη είναι η διάρκεια ύπνου τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος υπέρβαρου ή παχυσαρκίας, σημειώνοντας αύξηση κατά 92% στα παιδιά που έχουν τη μικρότερη διάρκεια ύπνου (<9, <8 και <7 ώρες για παιδιά <5,
5-10 και ≥10 ετών αντίστοιχα).
Τέλος βρέθηκε ότι, μεταξύ των παιδιών που δεν κοιμούνται επαρκώς, κάθε επιπλέον ώρα ύπνου σχετίζεται με μείωση του κινδύνου εμφάνισης υπέρβαρου ή παχυσαρκίας κατά 9%.
Ο μηχανισμός που συνδέει την έλλειψη ύπνου με τον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας δεν έχει αποσαφηνιστεί. Ωστόσο, φαίνεται ότι τα άτομα που κοιμούνται λιγότερο, αφενός έχουν περισσότερες ώρες διαθέσιμες για κατανάλωση φαγητού και αφετέρου ενδεχομένως να εμφανίζουν μεγαλύτερη κόπωση, που μπορεί να οδηγεί σε μειωμένη φυσική δραστηριότητα και συνεπώς μικρότερη ενεργειακή δαπάνη κατά τη διάρκεια της ημέρας. Επιπλέον, έχει βρεθεί ότι η έλλειψη ύπνου μπορεί να επηρεάσει ορισμένες μεταβολικές διεργασίες, καθώς και τα επίπεδα κάποιων ορμονών, οδηγώντας με αυτό τον τρόπο σε αυξημένη ενεργειακή πρόσληψη.
Ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη διάρκεια ύπνου των παιδιών είναι η παρακολούθηση τηλεόρασης και η χρήση υπολογιστή, ηλεκτρονικών παιχνιδιών και κινητού τηλεφώνου, καθώς μεγάλος αριθμός παιδιών έχει πλέον πρόσβαση σε μία ή περισσότερες από τις εν λόγω συσκευές στο υπνοδωμάτιο, με αποτέλεσμα τη χρήση τους κατά τη διάρκεια της νύχτας και κατ’ επέκταση την καθυστέρηση του ύπνου. Γι’ αυτό το λόγο, είναι σημαντικό οι γονείς να δώσουν προσοχή στο χρόνο ενασχόλησης του παιδιού με ηλεκτρονικές συσκευές και να ορίσουν κανόνες για την ορθή χρήση τους. Γενικά, καλό θα είναι το παιδί να μην αφιερώνει περισσότερο από 2 ώρες ανά ημέρα στη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών.
Συμπερασματικά, ο επαρκής ύπνος μπορεί να προσφέρει στα παιδιά πολλαπλά οφέλη, τα οποία σχετίζονται όχι μόνο με το σωματικό τους βάρος, αλλά και με την ανάπτυξη, τη μαθησιακή ικανότητα και τις σχολικές τους επιδόσεις. Οι γονείς μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη βελτίωση των συνηθειών ύπνου των παιδιών. Οι παρακάτω πρακτικές μπορούν να βοηθήσουν προς αυτή την κατεύθυνση:
Ακολουθήστε ένα τακτικό πρόγραμμα ύπνου, ορίζοντας συγκεκριμένες ώρες για το μεσημεριανό και βραδινό ύπνο του παιδιού
Απομακρύνετε συσκευές όπως τηλεόραση, υπολογιστής, ηλεκτρονικά παιχνίδια από το υπνοδωμάτιο του παιδιού και θεσπίστε συγκεκριμένους κανόνες για τη χρήση τους
Διατηρήστε το υπνοδωμάτιο του παιδιού δροσερό, ήσυχο και σκοτεινό κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Από τη Χριστίνα Κατσαρού
Επιστημονική συνεργάτη neadiatrofis.gr
